W DREWNIE ZACHOWANE – DREWNIANE OBIEKTY SAKRALNE W POLSCE

W DREWNIE ZACHOWANE – DREWNIANE OBIEKTY SAKRALNE W POLSCE

W krajobrazie kulturowym Polski znaczące miejsce zajmuje historyczne budownictwo drewniane, stanowiące najbardziej rodzimy element naszego architektonicznego dziedzictwa. Konstrukcje drewniane obecne były na polskich ziemiach od początku cywilizacji i aż do końca XIX stulecia wyraźnie dominowały nad budowlami murowanymi. Spośród zachowanych zabytków historycznego budownictwa drewnianego najbardziej efektowną i elitarną grupę stanowią budowle sakralne, cechujące się wyjątkową starannością wykonania i zaawansowanymi rozwiązaniami technologicznymi. Do dziś zachowało się w naszym kraju blisko 1900 drewnianych świątyń, należących do Kościoła Rzymskokatolickiego i Greckokatolickiego, Cerkwi Prawosławnej, Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz Muzułmańskich Gmin Wyznaniowych. Zdecydowaną większość z zachowanych obiektów stanowią budowle wzniesione w konstrukcji wieńcowej (zrębowej), polegającej na kształtowaniu ścian z poziomo ułożonych i zestawionych ze sobą drewnianych belek. W regionach zachodnich przeważają natomiast kościoły o konstrukcji szkieletowej (ryglowej). Pod względem rozwiązań stylistycznych drewniane budownictwo sakralne w Polsce cechuje wyjątkowa różnorodność form i typów, niespotykana w żadnej innej części świata. Można zatem wśród zachowanych w Polsce drewnianych budowli sakralnych wyodrębnić obiekty o wyraźnych cechach gotyckich czy barokowych, a nawet klasycystycznych i eklektycznych, co w skali europejskiej jest zjawiskiem niezwykle rzadkim. O wyjątkowych walorach estetycznych drewnianych świątyń w Polsce decydują także bogato dekorowane wnętrza, których ściany i stropy pokrywano monumentalnymi polichromiami o tematyce biblijnej, stanowiącymi, w ówczesnych realiach, swoistą „Biblię Pauperum”, będącą jedną z form ewangelizacji niepiśmiennej ludności. Polska drewniana architektura sakralna na tle globalnym wyróżnia się także za sprawą trzech kolejnych wpisów na Listę światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego UNESCO, obejmujących: ewangelickie Kościoły Pokoju w Świdnicy i Jaworze, rzymskokatolickie drewniane kościoły południowej Małopolski i drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat. Na tej niezwykle prestiżowej liście znajduje się aż 16 polskich zabytków, co daje najwyższą lokatę w skali światowej.

Opracowała,

Małgorzata Czuba